Innerlijke Wijsheid en Gezond Boerenverstand

We leven in een tijd waarin we vaak in ons hoofd zitten. We analyseren, overdenken en proberen overal een logische verklaring voor te vinden. Maar wat als de diepste wijsheid niet in onze gedachten zit, maar in ons lichaam? Wat als je onderbewuste – dat denkt in beelden en gevoelens – allang weet wat goed voor je is, en je lichaam daar het instrument van is?

Luisteren naar de signalen van je lichaam

Het lichaam heeft een diepgewortelde wijsheid. Denk maar aan uitdrukkingen zoals “je hart volgen”, “iets op je lever hebben” of “een onderbuikgevoel hebben”. Dit zijn geen loze metaforen; ze wijzen op een dieper weten dat we soms over het hoofd zien. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat mensen die op hun intuïtie vertrouwen vaak gelukkiger zijn dan degenen die alles kapot redeneren.

Wanneer je bijvoorbeeld stress ervaart, kan je lichaam dat laten merken door gespannen schouders, een knoop in je maag of hoofdpijn. Vaak proberen we deze signalen te negeren, maar als je ze ziet als een vorm van communicatie, kun je ze juist gebruiken om betere keuzes te maken. Je lichaam werkt als een kompas dat je steeds weer richting geeft – als je bereid bent te luisteren.

Wat gebeurt er als je niet luistert?

Wanneer je de signalen van je lichaam negeert, kunnen de gevolgen zich opstapelen. Je lichaam schreeuwt dan steeds harder om aandacht totdat je niet meer om de klachten heen kunt. Dit kan zich op verschillende manieren uiten:

  • Chronische spanning – Wanneer stress niet wordt aangepakt, kan dit leiden tot gespannen spieren, nek- en rugpijn en zelfs hartkloppingen.
  • Vermoeidheid en uitputting – Voortdurend negeren van je grenzen kan resulteren in burn-out en een gevoel van extreme vermoeidheid, ongeacht hoeveel je slaapt.
  • Maag- en darmproblemen – Je spijsverteringssysteem reageert sterk op stress en onderdrukte emoties, wat zich kan uiten in buikpijn, opgeblazen gevoel of zelfs prikkelbare darmsyndroom (PDS).
  • Hoofdpijn en migraine – Onverwerkte spanning kan leiden tot frequente hoofdpijn of migraine-aanvallen.
  • Onverklaarbare pijnklachten – Wanneer emoties niet worden geuit, zoekt het lichaam andere manieren om zich kenbaar te maken, zoals vage pijnklachten waarvoor geen duidelijke medische oorzaak wordt gevonden.
  • Boosheid, frustratie en weerzin slaan vaak op je rug – Dit verklaart deels waarom 70% van alle lage rugklachten a-specifiek is, zoals vermeld in de richtlijnen van de Nederlandse Huisartsenstandaard en fysiotherapie. Studies tonen aan dat aanvullend onderzoek (zoals röntgenfoto’s en MRI’s) vaak afwijkingen in de wervelkolom laat zien, zelfs bij mensen zonder enige rugpijn. Tot wel 64% en hoger van deze afwijkingen (zoals rug,- en nek,- hernia’s, afgegleden tussenwervels en vernauwingen) werden vroeger geassocieerd met pijn, maar blijken in de genoemde studies bij honderderden mensen geen klachten te veroorzaken. Dit geeft aan dat rugpijn niet altijd een fysieke oorzaak heeft, maar sterk samenhangt met emotionele en mentale belasting.

Gezond boerenverstand: een mix van logica en intuïtie

Ik zeg vaak tegen mensen: Gebruik je gezonde boerenverstand. Boeren zijn over het algemeen hele praktische en gevoelige mensen. Ze maken beslissingen op basis van een concreet doel, ervaring, liefde voor hun vak en intuïtie. Dit zag ik bjivoorbeeld onlangs in het programma ‘Bij ons op de boerderij’ (najaar 2024), waar een boer vol passie en liefde sprak over zijn uien. Zijn keuzes waren logisch, maar ook gebaseerd op een diep gevoel voor wat klopte. Hij stond dicht bij de natuur – zowel de natuur om hem heen als zijn eigen innerlijke natuur.

Deze manier van leven en werken herinnert ons eraan dat we niet alles hoeven te rationaliseren. Soms voelen we gewoon dat iets goed of niet goed is. En dat gevoel verdient aandacht.

Hoe pas je deze wijsheid toe in je leven?

  • Voel in plaats van te overdenken – Merk je dat je blijft malen over een beslissing? Vraag jezelf dan af: wat voel ik hierbij in mijn lichaam? Waar voel ik spanning? Waar voel ik ruimte?
  • Neem kleine momenten van stilte – Zet eens vijf minuten per dag je telefoon uit en luister naar je ademhaling. Wat komt er naar boven?
  • Vertrouw op je eerste gevoel – Vaak weet je binnen enkele seconden al wat de juiste keuze is. Ons hoofd vult die intuïtie later aan met allerlei argumenten, maar die eerste impuls is vaak juist.
  • Breng tijd door in de natuur – Net als de boer uit het voorbeeld, kun je jezelf opnieuw afstemmen door vaker buiten te zijn. Wandelen, tuinieren of simpelweg naar de lucht kijken helpt om los te komen van de ruis in je hoofd.

Conclusie: innerlijke wijsheid als leidraad

We leven in een wereld waarin we alles willen beredeneren. Maar echt in contact staan met jezelf betekent dat je leert luisteren naar de subtiele signalen van je lichaam en je intuïtie. Of zoals de boeren weten: het leven is een combinatie van logica, ervaring en gevoel. Wie dat begrijpt, leeft niet alleen bewuster, maar vaak ook gelukkiger.

Wil je graag begeleiding in dit proces? Neem contact op voor een vrijblijvend adviesgesprek.

1. Interoceptie en de “wijsheid” van het lichaam

a. Critchley, H. D. (2004).
Interoception: the sense of the physiological condition of the body.
Nature Reviews Neuroscience, 4(2), 59-70.
Dit artikel bespreekt hoe ons vermogen om interne lichaamsprocessen (interoceptie) waar te nemen een cruciale rol speelt bij emoties, zelfbewustzijn en besluitvorming. Het ondersteunt de stelling dat ons lichaam signalen afgeeft die wij (soms onbewust) kunnen interpreteren als wijsheid of een ‘onderbuikgevoel’.

b. Craig, A. D. (2002).
How do you feel? Interoception: the sense of the physiological condition of the body.
Nature Reviews Neuroscience, 3(8), 655-666.
Craig legt uit hoe interoceptie – het waarnemen van de interne toestand van het lichaam – betrokken is bij ons emotionele leven en hoe deze signalen ons gedrag en onze beslissingen kunnen sturen.


2. Stress en de lichamelijke gevolgen

a. Mayer, E. A. (2000).
The neurobiology of stress and gastrointestinal disease.
Gut, 47(6), 861-869.
In dit artikel wordt beschreven hoe stress het spijsverteringssysteem beïnvloedt en hoe dit kan leiden tot klachten zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel of functionele stoornissen zoals het prikkelbare darmsyndroom (PDS).

b. Drossman, D. A., & Hasler, W. L. (2016).
Rome IV—Functional Gastrointestinal Disorders: Disorders of Gut-Brain Interaction.
Gastroenterology, 150(6), 1257-1261.
Dit overzicht bespreekt hoe de interactie tussen de hersenen en het darmstelsel (de zogenaamde brain-gut axis) een rol speelt bij de totstandkoming van functionele gastro-intestinale stoornissen, waarmee de link tussen emotionele spanning en maag- en darmklachten wordt onderbouwd.

c. Jensen, R. (2008).
Stress and headache: a critical review of the literature.
Cephalalgia, 28(10), 1145-1156.
Hierin wordt de relatie onderzocht tussen stress en de ontwikkeling van spanningshoofdpijn en migraine.


3. Intuïtieve besluitvorming en ‘onderbuikgevoel’

a. Bechara, A., Damasio, A. R., Damasio, H., & Anderson, S. W. (1994).
Insensitivity to future consequences following damage to human prefrontal cortex.
Cognition, 50(1-3), 7-15.
Hoewel dit artikel primair de gevolgen van schade aan de prefrontale cortex onderzoekt, levert het bewijs dat intuïtieve (snelle, onbewuste) processen een belangrijke rol spelen bij besluitvorming, wat aansluit bij het idee dat “het volgen van je hart” of eerste indrukken waardevol kunnen zijn.

b. Dijksterhuis, A., & Nordgren, L. F. (2006).
A theory of unconscious thought.
Perspectives on Psychological Science, 1(2), 95-109.
Dit artikel bespreekt hoe onbewuste (intuitieve) processen soms effectiever kunnen zijn bij het nemen van complexe beslissingen dan louter rationeel nadenken, wat het belang van intuïtie onderstreept.

c. Gigerenzer, G. (2007).
Gut Feelings: The Intelligence of the Unconscious.
Viking Penguin.
Hoewel dit een boek is en geen peer-reviewed artikel, biedt het uitgebreide inzichten en empirisch onderbouwde voorbeelden over hoe ‘gut feelings’ (onderbuikgevoelens) een adaptieve rol spelen in ons dagelijks beslissingsproces.


4. Mindfulness, stilte en de helende werking van de natuur

a. Goyal, M., et al. (2014).
Meditation programs for psychological stress and well-being: A systematic review and meta-analysis.
JAMA Internal Medicine, 174(3), 357-368.
Deze meta-analyse toont aan dat meditatie en mindfulnessprogramma’s een significante bijdrage leveren aan stressvermindering en een verbeterd algeheel welzijn. Dit ondersteunt het advies om momenten van stilte en bewuste aandacht te integreren in het dagelijks leven.

b. Ulrich, R. S. (1984).
View through a window may influence recovery from surgery.
Science, 224(4647), 420-421.
Ulrich’s studie laat zien dat blootstelling aan natuurlijke omgevingen (bijvoorbeeld een uitzicht op groen) een positieve invloed kan hebben op herstel en stressvermindering, wat het belang van tijd in de natuur benadrukt.

c. Kaplan, R., & Kaplan, S. (1989).
The Experience of Nature: A Psychological Perspective.
Cambridge University Press.
Dit werk beschrijft hoe interactie met de natuur bijdraagt aan cognitieve en emotionele herstellingsprocessen, een concept dat goed aansluit bij het advies om vaker buiten te zijn.


5. Laagrugpijn, beeldvorming en de rol van psychosociale factoren

a. Brinjikji, W., Luetmer, P. H., Comstock, B., Bresnahan, B. W., Chen, L. E., Deyo, R. A., … & Jarvik, J. G. (2015).
Systematic literature review of imaging features of spinal degeneration in asymptomatic populations.
American Journal of Neuroradiology, 36(4), 811-816.
Dit systematische overzicht toont aan dat veel degeneratieve afwijkingen in de wervelkolom ook voorkomen bij mensen zonder klachten, wat onderbouwt dat fysieke afwijkingen niet per se de oorzaak zijn van pijn en dat psychosociale factoren een belangrijke rol kunnen spelen.

b. Chou, R., et al. (2007).
Diagnosis and treatment of low back pain: a joint clinical practice guideline from the American College of Physicians and the American Pain Society.
Annals of Internal Medicine, 147(7), 478-491.
Deze richtlijn benadrukt het belang van een multidimensionale benadering bij de behandeling van laagrugpijn, waarin naast de lichamelijke ook de psychologische en sociale factoren worden meegewogen.

Leave a Comment