Intro
Het drieledig mensbeeld is echt een cornerstone van antroposofisch naar de mens kijken. Er worden 3 delen onderscheiden, hoofd (boven), hart (midden) en handen (onder), die alle drie tegelijk werken en elkaar onderling beïnvloeden in een dynamisch evenwicht. Om ze beter te begrijpen is het handig ze eerst uit elkaar te rafelen en kan ten slotte de onderlinge samenwerking bekeken worden.
Stel je voor, je hebt een nieuwe baan, gaat andere tijden werken en nu moet je bedenken of je de kinderen op de BSO houdt met kinderopvangtoeslag erbij, of dat je toch voor een flexibele oppas gaat, zonder toeslag, maar welke dagen en hoeveel houd je dan per maand over en wat werkt nu het beste?
Dit is een typische bovenpool kwestie: om dit op te lossen moet je informatie vergaren en verwerken, rekenen, analyseren, formulieren invullen, et cetera.
Het zenuw-zintuigstelsel
Dit doe je natuurlijk allemaal met je hersens. Het 1,5 kilo zware orgaan dat beschermd door je schedel in je hoofd zit. De hersenen en de zintuigen horen bij de bovenpool. Dus ogen, oren, neus, mond en natuurlijk ook de tast. Die zit dan weer niet alleen in je hoofd, maar verspreid over je hele huid. Denk maar aan het bekende Fingerspitzengefühl.
Kenmerkend voor de bovenpool, ook wel het zenuw-zintuigstelsel genoemd, is het waarnemen en verwerken. En hoe gaat dat het best? In een rustige omgeving. Door het hoofd koel te houden en je niet op te laten jagen. Denk aan de BSO kwestie. Rust en weinig fysieke beweging kenmerken het zenuw-zintuigstelsel. Daarnaast kost het werken met je hoofd veel energie: je hersens wegen zo’n 2% van je lichaamsgewicht en ze zijn goed voor 20% van het totale energieverbruik. Dat kun je je ook voorstellen als je denkt aan hoe je je voelt na een hele dag achter de PC met Zoom-meetings. Versus een dag in de tuin werken en met de buurman over de heg kletsen…
Het hoofd koel houden
Je ziet bij de bovenpool een bepaalde neiging tot stilstand, koelte, rust, het verbruiken van energie en afbraak. Je zou zelfs kunnen spreken van de “koele meren des doods”. Lijkt misschien overdreven maar met je hersenen reflecteer je letterlijk Je denkt na over de dingen. Dat koele meer vormt het best een spiegel wanneer het een glad oppervlak is en je eigen (BSO) bespiegelingen hou je ook het best in rust.
Die rust vind je ook terug in de fysieke bouw van het zenuw zintuigstelsel: je hoofd, dat wil zeggen je schedel, begint als losse botjes zodat je enigszins relaxed door het geboorte kanaal kan en de boel nog een beetje kan schuiven. Als baby heb je dan nog 2 fontanellen waar het bot nog niet aan elkaar gegroeid is. Maar als volwassene is je schedel één stuk bot wat je hersenen uitstekend beschermt, er zit gelukkig niet veel beweging meer in.
Zenuw-geknetter en rust
Ook wanneer je naar zenuwcellen kijkt hebben die een wonderbaarlijke combinatie van heel veel actie op het gebied van impulsen doorgeven en zoals gezegd het hoge energie verbruik. Tegelijk heerst er enorme rust in die zin dat zenuwcellen zich in principe niet delen en slechts zeer langzaam herstellen. Dus de zenuwen waar je mee geboren wordt, daar moet je het een heel leven mee doen. Vergelijk dit met je haren en nagels die je steeds moet knippen omdat ze groeien. In deze weefsels delen de cellen zich steeds, en vindt er regeneratie plaats, bij zenuwcellen niet tot nauwelijks.
Herstel is ook anders
Wanneer je bijvoorbeeld bij een operatie zenuwletsel oploopt en de zenuw die je grote teen verzorgt wordt geraakt, dan groeit die zenuw, die in je onderrug begint en dus meer dan een meter lang is, met 1 mm per dag weer aan. Dus daar ben je dan bijna 3 jaar mee bezig. We weten intussen wel dat zenuwen gedurende het leven steeds nieuwe verbindingen aan kunnen gaan en in die zin niet alleen maar stil staan. Dat is de zogenaamde neuroplasticiteit. Maar als karakteristiek zitten de koele meren des doods er niet ver naast. Weer eens wat anders dan de Kralingse Plas.
Volgende keer zullen we in gaan op de onderpool, die omvat de ledematen en de stofwisseling en is in veel opzichten tegenovergesteld aan de bovenpool
We vinden het leuk om feed-back te ontvangen, dus schroom vooral niet om op dit stukje te reageren.
Aukje Kaptein, huisarts, Martin Springvloed, fysiotherapeut.
